So sánh Virus và vi khuẩn Ôn tập Sinh 10

Virus là dạng sống nhỏ nhất và đơn giản nhất; chúng nhỏ hơn vi khuẩn từ 10 tới 100 lần. Vi khuẩn là sinh vật đơn bào sống cả bên trong lẫn bên ngoài tế bào khác. Vậy làm thế nào để phân biệt được Virus và Vi khuẩn? Mời các bạn hãy cùng Blogdoanhnghiep.edu.vn theo dõi bài viết dưới đây nhé.

Để phân biệt được đặc điểm khác nhau giữa virus và vi khuẩn chúng ta có thể so sánh dựa trên một số những đặc điểm về cấu trúc, kích thước và hình dạng, cách sinh sản. Vậy dưới đây là toàn bộ kiến thức về so sánh Virus và vi khuẩn chi tiết nhất, mời các bạn cùng theo dõi.

1. Vi khuẩn là gì?

Vi khuẩn vốn là một sinh vật nhân sơ đơn bào có kích thước rất nhỏ, một số thì thuộc loại ký sinh trùng, chúng có kích thước hiển vi và thường có cấu trúc tế bào đơn giản không có nhân,. Phần bộ khung tế bào và các bào quan như ty thể và lục lạp. Vi khuẩn còn được coi là nhóm có số lượng đông đảo nhất trong sinh giới, chúng xuất hiện ở khắp mọi nơi trong đất, nước, hay cả bên trong các sinh vật khác.

Vi khuẩn có thể phát hiện được trong các cơ thể sống và bên ngoài môi trường. Chúng là các vi sinh vật sống được biết đến với các tên: sinh vật nhân sơ, sinh vật đơn bào.

Vi khuẩn là nhóm sinh vật đơn bào không có nhân chiếm số lượng đông đảo nhất trong sinh giới. Chúng có nhiều hình dạng khác nhau, hình que, hình cầu, hình xoắn, một số còn có lôi roi giống như chiếc đuôi giúp chúng di chuyển. Đa phần mọi người sẽ cho rằng sự hiện diện của vi khuẩn là mối hại cho con người, như việc chúng gây ra đủ thứ bệnh tật, ung nhọt, nhiễm trùng vết thương, vết mổ, vân vân. Nhưng thực tế chúng đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe và môi trường sống của con người. Có hàng trăm loại vi khuẩn có lợi khác nhau sống trong đường ruột của chúng ta. Chúng giúp tiêu hóa thức ăn, ngăn ngừa các bệnh về đường ruột, và còn đóng vai trò miễn dịch. Vi khuẩn ở đại tràng còn giúp tổng hợp vitamin K nữa. Các vi khuẩn trong môi trường giúp đất đai màu mỡ hơn, giúp tạo nên các loại phân bón vi sinh để cải tạo đất.

2. Virus là gì?

Vi rút là các tiểu phần không có cấu trúc tế bào. Chúng gồm các chuỗi đơn hoặc chuỗi kép acid nucleic và một vỏ protein bao quanh vật liệu di truyền là AND (axit deoxyribonucleic) hoặc ARN(axit ribonucleic). Chúng phải sống trong tế bào của các cơ thể sống như người, động vật, hay thực vật. Các cơ thể này là các vật chủ giúp chúng nhân lên và sống sót. Hiện nay vẫn còn các tranh cãi trong cộng đồng khoa học về việc liệu vi rút có phải là một tổ chức sống hiện hữu hay không. Những người tán thành xem nó là một dạng sống đơn giản nhất mà con người biết tới. Chúng chủ yếu liên quan đến các bệnh tật, đặc biệt là các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như ebola, MERS-CoV, cúm, sốt xuất huyết, vân vân.

3. Sự khác biệt giữa virus và vi khuẩn

Cách 1

Virus và vi khuẩn vô cùng đa dạng, phong phú, chúng tồn tại ở hầu hết các môi trường sống.

– Vi khuẩn sống ở hầu hết các nơi, kể cả là ở trong và trên các sinh vật khác, trên bề mặt vô cơ. Chúng lây lan nhờ động vật, thực vật và nấm. Một số vi khuẩn có thể tồn tại trong môi trường cực kỳ khắc nghiệt như trong dạ dày của động vật và con người, ở lỗ thông thủy nhiệt,….

– Giống như vi khuẩn, virus có thể được tìm thấy ở mọi nơi, trong hầu hết các môi trường. Chúng lây lan nhờ động vật, thực vật, vi khuẩn và vi khuẩn cổ. Nhiều loại virus có khả năng thích nghi di truyền cho phép chúng sống sót trong điều kiện môi trường khắc nghiệt như lỗ thông thủy nhiệt, trong nước lưu huỳnh,…

Virus có thể tồn tại trên bề mặt các vật thể chúng ta sử dụng hàng ngày, trong khoảng thời gian khác nhau, có thể là từ vài giây đến vài năm.

*Về cấu trúc của virus và vi khuẩn rất khác nhau

– Vi khuẩn là các tế bào không nhân, có tất cả các đặc điểm của sinh vật sống. Các tế bào vi khuẩn chứa các bào quan và DNA nằm trong tế bào chất và được bao quanh bởi thành tế bào. Các bào quan này có tác dụng cho phép vi khuẩn sinh sản và lấy năng lượng từ môi trường.

– Virus không được coi là tế bào mà tồn tại dưới dạng các hạt axit nucleic (DNA hoặc RNA) được bọc trong vỏ protein. Một số virus có một màng bổ sung gọi là vỏ. Vỏ bao gồm phospholipid và protein thu được từ màng tế bào của tế bào chủ bị nhiễm trước đó.

Lớp vỏ này giúp virus xâm nhập vào một tế bào mới bằng cách hợp nhất với màng tế bào và giúp nó thoát ra bằng cách nảy chồi. Virus không có vỏ bao bọc thường xâm nhập vào tế bào bằng cách nhập bào và thoát ra bằng cách xuất bào hoặc ly giải tế bào.

Một virus hoàn chỉnh được gọi là virion, chúng có thể tồn tại ở đâu đó giữa các sinh vật sống và không sống. Virus chứa vật liệu di truyền, nhưng chúng không có thành tế bào hoặc bào quan cần thiết cho sản xuất và tái tạo năng lượng. Virus chỉ dựa vào một vật chủ để sao chép.

*Về kích thước và hình dạng

Chúng ta có thể dựa vào kích thước để dễ dàng phân biệt virus và vi khuẩn. Virus nhỏ hơn vi khuẩn khoảng 1.000 lần và có thể nhìn thấy dưới kính hiển vi điện tử.

– Vi khuẩn có thể được tìm thấy ở nhiều hình dạng và kích cỡ. Hình dạng vi khuẩn phổ biến là hình cầu, hình que và hình xoắn ốc. Vi khuẩn thường có kích thước từ 200-1000 nanomet. Các tế bào vi khuẩn lớn nhất có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Thiomargarita namibiensis được coi là vi khuẩn lớn nhất thế giới, có thể đạt tới 750.000 nanomet (0,75 mm) đường kính.

– Kích thước và hình dạng của virus thường phụ thuộc vào lượng axit nucleic và protein mà chứng chứa. Virus thường có hình cầu (đa diện), hình que hoặc hình nón. Một số loại virus có hình dạng phức tạp, do chứng bổ sung các sợi đuôi protein kéo dài gắn vào vỏ bọc. Chúng thường có kích thước từ 20-400 nanomet đường kính. Các pandoravirus được coi là các virus lớn nhất được biết đến, có kích thước khoảng 1000 nanomet.

*Về cách thức sinh sản của virus và vi khuẩn

Nguyên tắc sinh sản của virus và vi khuẩn là hoàn toàn khác biệt. Vi khuẩn là những sinh vật đơn bào sinh sản vô tính, độc lập với các sinh vật khác. Virus đòi hỏi sự trợ giúp của một tế bào sống để sinh sản.

– Vi khuẩn thường sinh sản vô tính bằng một quá trình được gọi là phân hạch nhị phân. Trong quá trình này, một tế bào duy nhất sao chép và phân chia thành hai tế bào con giống hệt nhau . Trong điều kiện thích hợp, vi khuẩn có thể trải qua sự tăng trưởng theo cấp số nhân.

– Không giống như vi khuẩn, virus chỉ có thể sao chép với sự trợ giúp của tế bào chủ. Vì virus không có các bào quan cần thiết cho sự sinh sản nên chúng phải sử dụng bào quan của tế bào chủ để sao chép. Trong quá trình sao chép, virus tiêm vật liệu di truyền (DNA hoặc RNA) vào tế bào. Các gen virus được sao chép sẽ “hướng dẫn” cho việc hình thành các thành phần của virus. Sau khi các thành phần được lắp ráp, virus mới được hình thành, chúng sẽ phá vỡ tế bào và chuyển sang lây nhiễm các tế bào khác.

Cách 2

Để phân biệt được đặc điểm khác nhau giữa virus và vi khuẩn chúng ta có thể so sánh dựa trên một số những đặc điểm về cấu trúc, kích thước và hình dạng, cách sinh sản.

Thứ nhất, về cấu trúc của virus và vi khuẩn:

• Vi khuẩn là các tế bào không nhân và có tất cả các đặc điểm của sinh vật sống. Các tế bào vi khuẩn chứa DNA nằm trong tế bào chất và các bào quan. Các bào quan sẽ cho phép vi khuẩn sinh sản và lấy năng lượng từ môi trường,
• Virus tồn tại dưới dạng các hạt axit nucleic (DNA hoặc RNA) được bọc trong vỏ protein. Một số các loại virus sẽ có một màng bổ sung được gọi là vỏ. Vỏ này sẽ giúp virus xâm nhập vào tế bào mới thông qua cách hợp nhất với màng tế bào và giúp nó thoát ra bằng cách nảy chồi. Đối với các loại virus không có vỏ bao bọc thì thường thâm nhập bằng cách nhập bào và thoát ra bằng cách xuất bào hoặc ly giải tế bào.

Thứ hai, về kích thước và hình dạng:

• Vi khuẩn được tìm thấy có nhiều hình dạng và kích thước khác nhau. Có một số hình dạng phổ biến là hình que, hình cầu và hình xoắn ốc. Chúng thường có kích thước từ 200-1000 nm. Những tế bào vi khuẩn lớn thì có thể nhìn thấy bằng mắt thường.
• Còn đối với hình dạng và kích thước của virus, thường bị phụ thuộc vào lượng axit nucleic và protein mà chúng chứa.Virus thường có hình que, hình đa diện hoặc hình nón. Một số loại virus có hình dạng phức tạp hơn là do chúng được bổ sung các sợi đuôi protein kéo dài và gắn vào vỏ bọc.

Thứ ba, về cách thức sinh sản của virus và vi khuẩn:

Virus với vi khuẩn có nguyên tắc sinh sản hoàn toàn khác biệt. Vi khuẩn là những vi khuẩn đơn bào sinh sản vô tính, độc lập với các sinh vật khác, còn virus thì đòi hỏi sự trợ giúp từ tế bào sống để sinh sản.

• Vi khuẩn thường sinh sản vô tính theo con đường phân hạch nhị phân. Ở quá trình này thì một tế bào duy nhất sẽ được sao chép và phân chia thành tế bào giống hệt nhau. Nếu được phát triển trong điều kiện thích hợp chúng có thể tăng trưởng theo cấp số nhân.
• Còn cách sinh sản của virus thì chúng chỉ sinh sản sao chép dưới sự trợ giúp của tế bào. Bởi virus không có các bào quan cần thiết cho sự sinh sản, chính bởi vậy nên phải nên cần hỗ trợ từ bào quan của tế bào đủ để sao chép. Trong quá trình sao chép virus sẽ tiêm vật liệu di truyền vào tế bào. Sau quá trình lắp ráp các thành phần thì virus sẽ được hình thành, phá vỡ tế bào và chuyển sang lây nhiễm cho các tế bào khác.

4. Bảng tóm tắt sự khác nhau giữa virus và vi khuẩn

	Vi khuẩn	Virus
Cấu trúc	Vi khuẩn thuộc loại đơn bào, chúng cũng có thể tồn tại mà không cần tế bào túc chủ.	Không có tế bào: cấu trúc protein đơn giản. Virus sống trong tế bào, làm thay đổi vật liệu di truyền của tế bào túc chủ
Kích thước	Khoảng 1000 nanomet	Virus là dạng sống nhỏ nhất, có kích thước chỉ bằng từ 1/100 đến 1/10 vi khuẩn. (20-400 nanomet)
Phương thức sinh sản	Sinh sản vô tính, nhân đôi DNA và sinh sản bằng cách phân đôi	Xâm nhập vào tế bào túc chủ, tạo ra bản sao DNA/RNA của virus
Cách điều trị	Thuốc kháng sinh Chất tẩy rửa kháng khuẩn, tạo môi trường vô trùng	Chưa có thuốc điều trị. Vắc xin được dùng để phòng bệnh. Các phương pháp điều trị chỉ mang tính chất điều trị triệu chứng
Có sự sống không?	Có	Chưa xác định
Gây bệnh	Viêm phổi, viêm họng, viêm tai, nhiễm trùng vết thương, bệnh lậu, ngộ độc thức ăn,…	Viêm gan B, cảm lạnh thông thường, cảm cúm, rubella, sủi mào gà, bệnh dại, mụn rộp, HIV, Sars,…

Nhìn chung: các vi khuẩn có thể đem đến lợi ích, còn các vi rút nhìn chung không có lợi ích gì; một số được sử dụng trong lĩnh vực công nghệ gen. Ngoài ra, một số nghiên cứu được tiến hành đã chỉ ra rằng có một loại vi rút đặc biệt có thể được sử dụng để phá hủy các khối u trong não. Mặc dù cả vi rút và vi khuẩn đều gây bệnh, tuy nhiên nhiễm trùng do vi khuẩn đa phần là nhiễm trùng khu trú tại một hay một vài vị trí trên cơ thể, trong khi vi rút thường gây nhiễm trùng toàn thân. Các bệnh gây ra do vi khuẩn phần lớn có thể điều trị được bằng kháng sinh. Tuy nhiên kháng sinh lại chẳng diệt được vi rút hay giúp ích gì trong điều trị các bệnh do vi rút. Các thuốc kháng vi rút thường dùng để điều trị một bệnh cụ thể do vi rút và chỉ giúp làm giảm quá trình nhân lên của vi rút. Một số bệnh do vi rút có thể ngăn ngừa bằng vắc xin.