Phân tích tác phẩm Đôi mắt của Nam Cao Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện lớp 10

Phân tích Đôi mắt của Nam Cao mang đến bài văn mẫu cực hay ấn tượng nhất. Qua đó giúp các bạn có thêm nhiều gợi ý tham khảo để biết cách viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện lớp 10.

Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá truyện Đôi mắt của Nam Cao đã khéo léo gợi ra tư tưởng cũng như chủ đề chính trong truyện ngắn: cách nhìn nhận của sống của mỗi con người thông qua đôi mắt, nhưng đôi mắt ấy không chỉ làm nhiệm vụ nhìn nhận mà nó còn là ẩn dụ cho tư tưởng, lối sống. Vậy sau đây là bài văn mẫu phân tích đánh giá truyện Đôi mắt hay nhất mời các bạn theo dõi. Bên cạnh đó các bạn xem thêm: phân tích tác phẩm Sống mòn, phân tích Chữ người tử tù.

Phân tích Đôi mắt của Nam Cao

Nam Cao là cây bút kiệt xuất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với lối hành văn sắc sảo, cái nhìn mang đậm tính hiện thực cùng tấm lòng nhân đạo cao cả, ông đã thành công tái hiện hình ảnh những người nông dân dưới ách áp bức, bóc lột của xã hội cũ. Một trong số các tác phẩm nổi bật nhất phải kể đến truyện ngắn “Đôi mắt”.

Ngay từ nhan đề, Nam Cao đã khéo léo gợi mở cho độc giả về tư tưởng, chủ đề của tác phẩm. Mắt là bộ phận dùng để quan sát, từ đó giúp con người cảm nhận về sự vật, sự việc. Đây cũng được coi như sự ẩn dụ cho cách nhìn nhận, cho tư tưởng và lối sống riêng của từng người. Chính điều này đã góp phần hình thành nên cái “tôi” cá nhân, tạo ra nhiều giá trị riêng cho xã hội.

Xét về tình huống truyện, ta thấy “Đôi mắt” kể lại việc nhà văn Độ đến thăm nhà của Hoàng – một người bạn cũ mà trước đó đã từng “đá” anh chẳng vì nguyên cớ gì. Xoay quanh cuộc trò chuyện giữa Độ và vợ chồng Hoàng, độc giả đã nhìn ra được hai luồng tư tưởng hoàn toàn khác nhau. Một bên là Độ với sự yêu thương, trân trọng dành cho người dân. Còn bên khác, vợ chồng Hoàng lại chê trách, phàn nàn và mỉa mai chốn làng quê với những người dân “ít chữ” làm Cách mạng. Qua đó, càng làm nổi bật hơn tính cách, suy nghĩ của từng nhân vật.

Độ và Hoàng là hai nhà văn có luồng tư tưởng cũng như nhân sinh quan trái ngược nhau. Bằng việc khắc họa hình tượng ấy, Nam Cao đã nêu bật quan điểm của bản thân về xã hội, về con người.

Đầu tiên là Hoàng – một “văn sĩ” hầu như chưa bao giờ viết được tác phẩm nào có giá trị. Anh ta thích nuôi chó, đọc tiểu thuyết dài tập – toàn những thú vui của kẻ sung túc. Điều này có thể rất bình thường, nhưng đặt trong bối cảnh những năm kháng chiến gian khổ, người dân còn nghèo đói thì cái tính đó lại trở nên lạc quẻ, không phù hợp. Qua lời kể của nhân vật “tôi”, ta còn thấy Hoàng hay “đá” bạn một cách vô lí. Đồng thời, gán cho mình cái danh “theo kháng chiến” nhưng thực chất là đi chạy nạn, bỏ qua việc phục vụ Cách mạng. Thái độ của vợ chồng anh ta với những người dân quê cũng đầy miệt thị, mỉa mai, khinh ghét. Hoàng chỉ chăm chăm bới móc khuyết điểm của người ta, chấp nhận trở nên lãnh đạm, thờ ơ chỉ vì không muốn làm Cách mạng với những người mà anh ta coi là ít chữ, dốt nát, bần tiện, lắm giáo điều, không biết hưởng thụ,… Như vậy, ở Hoàng, độc giả chỉ thấy sự hợm hĩnh, ích kỉ. Thậm chí, anh ta còn một lòng tôn sùng tài thao lược của cụ Hồ mà bỏ qua sự đồng lòng, đoàn kết của toàn dân tộc trong kháng chiến. Tất cả đã vẽ nên bức chân dung một con người vô cùng phiến diện.

Trái ngược lại với Hoàng là Độ. Tuy không được khắc họa quá nhiều về chân dung, tính cách nhưng độc giả vẫn cảm nhận anh là người hiền lành, điềm tĩnh, bao dung và có cái nhìn đa chiều, bao quát. Bản thân anh đã tự đi vào đời sống, cùng sát cánh bên những người nông dân “ít chữ” kia, phát hiện ra nét đẹp ẩn sâu trong vẻ ngoài thô sơ ấy. Ở Độ, ta thấy niềm tin vào quần chúng, tin vào sức mạnh tập thể. “Đôi mắt” của anh đầy sự bao dung và tình yêu thương, khác hẳn với sự miệt thị mà Hoàng thể hiện. Thái độ tích cực ấy đã bộc lộ thái độ đáng có của một người tri thức trong Cách mạng. Qua đây, Nam Cao muốn khuyến khích những người làm nghệ thuật phải biết đi sâu vào đời sống nhân dân, biết yêu thương và bao dung với con người. Hãy tìm kiếm cái đẹp, cái tốt trong những “viên ngọc thô” kia. Từ đó mài dũa họ, định hướng và dẫn dắt họ đi theo đúng con đường của Cách mạng. Đồng thời, văn sĩ – những “thư kí” của thời đại, cũng cần biết tránh xa thói ích kỉ, thái độ trịnh thượng, coi thường kẻ khác.

Bên cạnh thành công về mặt nội dung, truyện ngắn “Đôi mắt” còn mang theo nhiều nét nghệ thuật vô cùng đặc sắc. Ngòi bút Nam Cao vốn nổi tiếng sắc sảo, thâm trầm. Cách nhà văn miêu tả các nhân vật vô cùng đơn giản, không chút cầu kì nhưng mang lại hiệu quả vô cùng cao. Hoàng chủ yếu được khắc họa qua ngoại hình, lời nói, thái độ. Còn Độ ít thoại hơn, cũng chẳng được miêu tả ngoại hình. Anh chỉ hiện lên qua những dòng suy nghĩ nội tâm đầy sâu sắc. Nhưng vài nét đó cũng đủ để độc giả hiểu và nhận định về nhân vật. Bên cạnh đó, ngôn ngữ của nhà văn cũng rất chân thực, gần gũi, giúp người đọc dễ dàng tiếp cận tác phẩm hơn rất nhiều.

Tóm lại, có thể khẳng định “Đôi mắt” là một trong những tác phẩm xuất sắc và giàu ý nghĩa bậc nhất trên văn đàn thời bấy giờ. Truyện vừa răn dạy con người về cách hành xử, thái độ phù hợp với cộng đồng; vừa tôn vinh vẻ đẹp, phẩm chất của những người dân nông thôn giản dị, chân chất. Qua đây, đem đến bài học đạo đức quý báu dành cho giới văn nghệ sĩ thời bấy giờ cũng như cả các thế hệ mai sau.